Ένα έθιμο που ένωνε τους ανθρώπους και που σιγά σιγά χάνεται.

Στο χωριό μας, τα μνημόσυνα δεν ήταν μόνο μια θρησκευτική υποχρέωση. Ήταν μια κοινωνική και συναισθηματική διαδικασία, ένα έθιμο βαθιά ριζωμένο στη ζωή του τόπου. Όταν πλησίαζε η μέρα, οι συγγενείς και οι γείτονες μαζεύονταν στο σπίτι του μνημονευόμενου για να ετοιμάσουν το στάρι.

Δεν υπήρχε «εργολάβος» ή «παραγγελία» τότε, υπήρχε συμμετοχή, μοίρασμα και σεβασμός.

Οι γυναίκες καθάριζαν προσεκτικά το στάρι, το έβραζαν με υπομονή, το άπλωναν να στεγνώσει. Έπειτα έρχονταν οι μυρωδιές..., καρύδια, κανέλα, γαρύφαλο, ζάχαρη, ρόδια... κι ο απόηχος μιας κουβέντας που γινόταν ψιθυριστά, σχεδόν τελετουργικά: «Ας είναι αναπαυμένη η ψυχή του/της», «να ζούμε να τον/την θυμόμαστε».

Το μνημόσυνο δεν ήταν τότε μια τυπική τελετή. Ήταν μια πράξη κοινότητας.

Μέσα από τη συμμετοχή στην προετοιμασία, κάθε άνθρωπος ένιωθε ότι συνεισφέρει κάτι δικό του στη μνήμη του εκλιπόντος.
Κι έτσι, ο θάνατος έπαυε για λίγο να είναι μοναξιά, γινόταν αφορμή για ένωση, για μνήμη, για συνέχεια.

Σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Τα στάρια έρχονται έτοιμα, οι προετοιμασίες γίνονται σε εργαστήρια μακριά από το χωριό, και το μνημόσυνο περιορίζεται στην εκκλησία και στο καφενείο.

Μέσα στις πολλές αποκοπές από την παράδοση, κι αυτή η συνήθεια έχει σβήσει σιωπηλά.

Πριν από χρόνια, στο μνημόσυνο της μητέρας μου, είχα κρατήσει με τη βιντεοκάμερα μερικές στιγμές από εκείνη την προετοιμασία. Δεν το έκανα με πρόθεση να το παρουσιάσω, απλώς ένιωθα πως κάτι σπουδαίο συνέβαινε , κάτι που δεν έπρεπε να χαθεί.

Σήμερα, αυτό το μικρό βίντεο έχει γίνει τεκμήριο μνήμης, όχι μόνο για την ίδια, αλλά και για έναν τρόπο ζωής που έβαζε τη συλλογικότητα πάνω απ’ όλα.

Το παραθέτω εδώ, με σεβασμό και νοσταλγία, ως μια μικρή μαρτυρία για το πώς η μνήμη, όταν τη μοιράζεσαι, γίνεται ζωή ξανά.