Παιδικά παιχνίδια στη Μεγαλόχαρη (δεκαετίες ’50

Εκτός από το σχολείο, τα παιδιά βοηθούσαν στις δουλειές του σπιτιού, στο βοτάνισμα του κήπου,
στο χωράφι, αλλά και στη φροντίδα των ζώων, από το άρμεγμα έως τη βοσκή.
Όταν αναλάμβαναν να βγάλουν τα γίδια ή τα πρόβατα για βοσκή, έφερναν τα κοπάδια τους κοντά,
ώστε να έχουν κι αυτά την ευκαιρία να παίξουν μεταξύ τους.

Τα παιχνίδια που έπαιζαν τότε ήταν πολλά και ποικίλα:

• Η σκλέντζα
• Η βούγγα
• Το πίτσκο
• Το παραμυθάκι (πατό)
• Η σβάρνα
• Οι μόλες
• Η γρούνα
• Η γυροτόπα (μπάλα από πανιά για τα «μήλα»)
• Τα τρυπώματα (το κρυφτό)
• Τα ποταμάκια
• Λαβέματα (το κυνηγητό)
• Κλωτσοντενεκέ
• Σκορδομπάτσο

…και πολλά ακόμη.

Για τα παιχνίδια τους, είχαν δικούς τους τρόπους καταμέτρησης.
Ιδιαίτερα όταν έπαιζαν «τρυπώματα» (κρυφτό) ή στο «βγάλσιμο» για να χωριστούν σε ομάδες,
χρησιμοποιούσαν ειδικές ακολουθίες αριθμών, σαν μικρές μυστικές γλώσσες που γνώριζαν μόνο τα παιδιά.

Η ιδιαίτερη αυτή αρίθμηση διασώθηκε, χάρη στη μαρτυρία του αείμνηστου Τάκη Γιάχου, ο οποίος τη θυμόταν
από τα παιδικά του χρόνια.
Την εποχή εκείνη, στα παιχνίδια του χωριού η καταμέτρηση δεν γινόταν με τους συνηθισμένους αριθμούς,
αλλά με μια ξεχωριστή σειρά λέξεων που γνώριζαν μόνο τα παιδιά.

Η σειρά που διασώθηκε είναι η εξής:

1. ένα
2. δίκα
3. τρίκα
4. τσότσου
5. πένγκα
6. λένγκα
7. σούιδο
8. μούιδο
9. ντάλε
10. κριτς

Η προέλευση των λέξεων αυτών παραμένει ανοιχτή προς διερεύνηση.
Είναι γνωστό πως πολλές καθημερινές λέξεις στη γλώσσα μας έχουν ρίζες σλάβικες, βλάχικες, τούρκικες ή αρβανίτικες,
αποτέλεσμα των ιστορικών επαφών και συμβιώσεων στον τόπο μας.
Η συγκεκριμένη μέτρηση ίσως κρύβει μέσα της τέτοιες επιρροές ή μπορεί να είναι προϊόν παιδικής φαντασίας.

Ευελπιστούμε, όταν δοθεί η ευκαιρία, η φίλη μας Σοφία Τριανταφύλλου γλωσσολόγος με εμπειρία σε εκδοτικούς οίκους και λεξικά, να μοιραστεί μαζί μας την άποψή της για την πιθανή προέλευση αυτών των λέξεων.

Με μεγάλη μας χαρά, η Σοφία Τριανταφύλλου ανταποκρίθηκε και μας έδωσε την ακόλουθη αναλυτική τοποθέτηση της:

«Το έψαξα λίγο, αγαπητοί συγχωριανοί, και συμπεραίνω το εξής:
Αρχικά υπέθεσα πως αποτελούν απόρροια ηχομιμητικών λέξεων τις οποίες κατασκευάζουν εύκολα τα παιδιά, αλλά με μια δεύτερη ματιά, αναίρεσα το σκεπτικό μου καθώς υπάρχουν ρίζες μέσα στις λέξεις που «προδίδουν» τους αριθμούς.
Οπότε, φαίνεται ως ένα μείγμα ελληνικών, βλάχικων και σλαβικών επιρροών.

Πιο αναλυτικά:
1= ένα: καθαρά ελληνικό
2= δίκα: μοιάζει με το ρουμανικό/βλαχικό doi (δύο) + κατάληξη.
3= τρίκα: πολύ κοντά στο trei (ρουμανικά/βλάχικα) ή tri (σλαβικά).
4= τσότσου: αυτό μοιάζει με παραφθορά του σλαβικού četiri (τέσσερα).
5 = πένγκα: ίσως από το ελληνικό πέντε με ξενική κατάληξη.
6= λένγκα: εδώ δεν έχω κάποια εξήγηση.
7= σούιδο: κοντά στο λατινο-βλαχικό șapte (επτά), αλλά και σλαβικό λόγο. Σου-ιδο ίσως ενδιάμεσος τύπος.
8= μούιδο: ίσως συγγενές με σλαβικό osem.
9= ντάλε: ίσως από το σλαβικό devet (εννιά) ή βλάχικη μορφή του nouă (εννιά στα ρουμανικά).
10= κριτς: πολύ κοντά στο σλαβικό deset (δέκα), αλλά με ένρινο /kr-/ στην αρχή.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας το πώς άκουγαν τότε οι Έλληνες αυτές τις γλώσσες
καθώς και το συνήθειο που έχουν οι κάτοικοι των ορεινών περιοχών να κόβουν τα φωνήεντα από τις λέξεις λόγω κρύου ενώ στα παραθαλάσσια μέρη και στα νησιά χρησιμοποιούσαν. πολλά φωνήεντα λόγω θερμού κλίματος.

Πάντως, ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι πολλές από αυτές τις λέξεις συναντώνται και ως επίθετα.