Αρχείο άρθρων
Εθιμα Εορτών
.
( έστρωναν ένα φύλλο στο ταψί , έριχναν τη γέμιση, από πάνω έστρωναν άλλο φύλλο, το ράντιζαν με νερό και έψηναν την πίτα).
Το λίπος του γουρουνιού , τη «λίπα», όπως την έλεγαν, την έκοβαν μικρά κομματάκια και την έλιωναν στη φωτιά. Αφού έλιωνε ένα τμήμα από το λίπος έμεναν στο τηγάνι μικρά κομματάκια από λίπος και κρέας. Ήταν οι περίφημες « τσιγαρίδες», το αγαπημένο φαγητό μικρών και μεγάλων. Το υπόλοιπο λίπος το στράγγιζαν σε τενεκέδες και το χρησιμοποιούσαν για να φτιάχνουν πίτες , τηγανίτες και μπουκουβάλα ή το άλειφαν πάνω σε φέτες ψωμιού.
.
Αργότερα όλοι πήγαιναν στην εκκλησία. Εκείνη τη μέρα αφθονούσαν τα « υψώματα» γιατί τα ονόματα Βασίλης και Βασιλική ήταν πολύ διαδεδομένα
.
ΠΑΣΧΑ
ο επουράνιος Θεός,
εν τη πόλει Βηθανία,
Μάρθα κλαίει και Μαρία,
Λάζαρον τον αδελφόν τους
τον γλυκύ και καρδιακόν τους.
Τρεις ημέρες τον θρηνούσαν
και τον εμοιρολογούσαν.
Την ημέρα την Τετάρτη
κίνησε ο Χριστός για να ’ρθει.
Τότε εβγήκε και η Μαρία
έξω από τη Βηθανία.
Κι εμπρός το γόνυ κλείνει
και τα πόδια Του φιλεί:
- Αν εδώ ήσουν ,Χριστέ μου,
δε θα πέθαινε ο αδελφός μου.
Μα και τώρα εγώ πιστεύω
και πολύ καλά το ξέρω,
ότι δύνασαι, αν θελήσεις
και νεκρούς να αναστήσεις.
- Έχεις πίστη βρε Μαρία,
άγομεν εις τα μνημεία.
Τότε ο Χριστός δακρύζει
και τον Άδη φοβερίζει:
- Άδη, Τάρταρε και Χάρο
Λάζαρε ήρθα να σε πάρω.
Δεύρω έξω, Λάζαρέ μου,
Φίλε και αγαπητέ μου.
Παρευθύς από τον Άδη
ως εξής και ως σημάδι.
Λάζαρος απελυτρώθη
αναστήθη και εσηκώθη.
Ζωντανός σαβανωμένος
και με το κερί ζωσμένος.
Τότε η Μάρθα και η Μαρία,
τότε όλη η Βηθανία:
"Δόξα τω Θεώ"φωνάζουν
και το Λάζαρο εξετάζουν,
- Πες μας, Λάζαρε, τί είδες;
εις τον Άδη όπου επήγες;
- Είδα φόβους, είδα τρόμους,
είδα βάσανα και πόνους.
Δώστε μου λίγο νεράκι
να ξεπλύνω το φαρμάκι.
της καρδίας, των χειλέων
και μη με ρωτάτε πλέον ».
« Εσένα πρέπει αφέντη μου
στα πεύκα να κοιμάσαι
με το’να χέρι να μετράς,
με τ’ άλλο να δανείζεις.
Ανάμεσα στην κάμαρη
χρυσή καντήλα ανάβεις
να φέγγει της κυρούλας σου
να στρώνει να κοιμάσαι,
να πέφτουν τ’ άνθη πάνω σας
τα μήλα στην ποδιά σας
κι αυτά τα κιτρολέμονα
τριγύρω στο λαιμό σας ».
ακολουθούσε το τραγούδι της νοικοκυράς:
« Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή
κυρά γαϊτανοφρύδα,
σαν έκαμες να στολιστείς
στην εκκλησιά να πάγεις,
βάζεις τον ήλιο πρόσωπο
και το φεγγάρι στήθη,
βάζεις και τον αυγερινό
κουμπί και δαχτυλίδι
και του κοράκου τα φτερά
βάζεις γαϊτανοφρύδι ».
Από την Μ.Δευτέρα μέχρι την Μ.Τετάρτη γίνονταν το ασβέστωμα των σπιτιών. Σε όλες τις γειτονιές οι γυναίκες ήταν στο πόδι.
Την Μ.Πέμπτη όλοι πήγαιναν στην εκκλησία για να κοινωνήσουν. Αυτή η μέρα ήταν αφιερωμένη στις ψυχές των νεκρών. Όλες σχεδόν οι οικογένειες πήγαιναν στην εκκλησία κόλλυβα. Το απόγευμα της ίδιας μέρας έβαφαν τα αυγά κόκκινα.
« Κάτω στα Ιεροσόλυμα
στον τάφο του Κυρίου
εκεί δέντρο δεν ήτανε
και δέντρο εφυτρώθη.
Το δέντρο ήταν ο Χριστός
και ρίζα η Παναγία
κι αυτά τα ριζοκλώναρα
ήταν οι μάρτυρές του
που μαρτυρούσαν κι έλεγαν
τα πάθη του Κυρίου.
Σήμερον μαύρος ουρανός,
σήμερον μαύρη μέρα,
σήμερον όλοι χλίβονται
και τα βουνά λυπούνται.
Σήμερον έβαλαν βουλή
οι άνομοι Οβραίοι,
οι άνομοι και τα σκυλιά
κι οι τρισκαταραμένοι
για να σταυρώσουν τον Χριστό
τον πάντα Βασιλέα.
Και Κύριος εθέλησε
να μπει σε περιβόλι
να λάβει Δείπνο Μυστικό,
να τον συλλάβουν όλοι.
Κι η Παναγιά η Δέσποινα
καθόταν μοναχή Της
τας προσευχάς της έκανε
για Τον μονογενή Της.
- Σώνουν κυρά μου οι προσευχές ,
σώνουν και οι μετάνοιες
και Τον Υιόν σου πιάσανε
και στον φονιά Τον πάνε
και στου Πιλάτου τας αυλάς
κι εκεί Τον τυραγνάνε.
Τετάρτη Τον επιάσανε
Πέμπτη Τον τυραγνάνε
Παρασκευή τ’ αποταχύ
πάνε να Τον σταυρώσουν.
- Χαλκιά χαλκιά ,φτιάσε καρφιά
φτιάσε τρία περόνια .
Και ’κείνος ο παράνομος
βάνει και φτιάνει πέντε.
- Συ παραγιέ που τα ’φτιασες
πρέπει να μας διατάξεις .
- Βάλτε τα δυο στα χέρια Του
τ’ άλλα τα δυο στα πόδια,
το πέμπτο το φαρμακερό
βάλτε το στην καρδιά Του ,
να τρέξει αίμα και νερό
να λιγωθεί η καρδιά Του.
Κι η Παναγιά σαν τ’ άκουσε
εβρέθει λιγωμένη.
- Φέρτε μαχαίρια να σφαχτώ
φωτιά να πάω να πέσω.
Σε τί γκρεμό να γκρεμιστώ
για Τον Μονογενή μου ;
Στάμνα νερό Της ρίξανε
τρία κανάτια μούστο
και τρία με ροδόσταμνα
για να Της έρθει ο νους Της .
Όταν Της ήρθ’ ο λογισμός ,
όταν Της ήρθ’ ο νους Της
φωνή Της ήρθε εξ’ ουρανού
κι απ’ Αρχαγγέλου στόμα:
-Λάβε Κυρά μου υπομονή,
λάβε Κυρά μου ανέχεια.
- Το πώς να λάβω υπομονή,
το πώς να λάβω ανέχεια
είχα υιό Μονογενή
κι Εκείνον σταυρωμένον.
Τον εσταυρώσαν τα σκυλιά
κι οι τρισκαταραμένοι.
Κι η Μάρθα κι η Μαγδαληνή
κι η μάνα του Λαζάρου
και του Ιακώβου η αδερφή
κι οι τέσσερις αντάμα
σαν πήραν το στρατί στρατί,
στρατί το μονοπάτι ,
το μονοπάτ’ τις έβγαλε
μεσ’ του ληστού την πόρτα .
- Άνοιξε πόρτα του ληστού
και πόρτα του Πιλάτου
κι η πόρτα απ’ το φόβο της
ανοίγει μοναχή της .
Κοιτάει δεξιά, κοιτάει ζερβά
κανένα δεν γνωρίζει.
Κοιτάει και δεξιότερα
και βλέπ’ τον Άη-Γιάννη.
- Αφέντη αη-Γιάννη Πρόδρομε
που βάφτισες Τον γιο μου
μην είδες τον υιόκα μου
Τον μένε Δάσκαλό σου;
- Δεν έχω χείλη να σου πω,
γλώσσα να σου μιλήσω,
δεν έχω χειροπάλαμο
για να σου Τονε δείξω.
Βλέπεις εκείνο τον γυμνό
τον παραπονεμένο
όπου φορεί στην κεφαλή
αγκάθινο στεφάνι;
Εκείνος ειν’ο γιόκας σου
και μένα ο Δάσκαλός μου.
Η Παναγιά πλησίασε
γλυκά τον ερωτάει:
- Δε μου μιλάς παιδάκι μου,
δε μου μιλάς παιδί μου;
- Τί να σου πω μανούλα μου
που διάφορο δεν έχεις;
Μόνο το Μέγα Σάββατο
μετά το μεσονύχτι
που θα λαλήσει ο πετεινός
σημαίνουν τα ουράνια.
Σημαίνει κι η Αγιά Σοφιά
το Μέγα Μοναστήρι
με τετρακόσια σήμαντρα
κι εξήντα δυο καμπάνες
κάθε καμπάνα και παπάς
κάθε παπάς και διάκος.
Όποιος τ’ ακούει σώζεται
κι όποιος το λέει αγιάζει
κι όποιος το παρακουρμαστεί
Παράδεισο θα λάβει.
Παράδεισο και λίβανο
από τον Άγιο Τάφο » .
Το βράδυ οι μανάδες περνούσαν τα παιδιά τους κάτω από Αυτόν για να μην αρρωσταίνουν.
Το Μ.Σάββατο οι άντρες έσφαζαν τα αρνιά για το φαγητό της Ανάστασης και των τριών άλλων ημερών.
«Ο κύκλος της αγάπης»
πυροτεχνήματα
Το ψήσιμο του αρνιού
« Μεσ’ τ’ Αη - Γιωργιού τους πλάτανους
γίνεται πανηγύρι.
Χορός εδώ, χορός εκεί
Όργανα και τραγούδια
Και χίλια ψένονται σφαχτά
σ’ όλο το πανηγύρι.
-Φάτε και πιέτε βρε παιδιά
χαρείτε να χαρούμε,
γλεντήστε τούτο το ντουνιά
του χρόνου ποιος το ξέρει
για ζούμε, για πεθαίνουμε
για σ’ άλλο κόσμο πάμε ».
ΕΘΙΜΑ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΣ
1ο
« τα λουλούδια σου Μάη μου
και τα κρίνα σου Μάη μου,
σινιάλο σου κάνουν
στο στεφάνι σου Μάη μου».
2ο
« Εχάραξε η αυγή
κι ο ήλιος ανατέλλει
και κόκκινα τριαντάφυλλα
στολίζουν τα στεφάνια.
Τα χελιδόνια γλυκά-γλυκά
της άνοιξης καμάρια
στεφάνια πλέκουν κι αυτά
τις πόρτες να στολίσουν».